شبهه: پیامبر(ص) فرمود:”من یمانی هستم” پس مهدیین نیز یمانی هستند
دارالهدایه | پیروان احمد بصری می گویند: پیامبر(ص)فرمودند: “من یمانی هستم” پس همه اهل بیت و مهدیین که منتسب به پیامبرند نیز یمانی هستند.
توضیح ادعای یمانی
دلیل دیگری که اتباع احمد‌بصری دربارۀ یمانی‌بودن مهدیین مطرح می‌کنند، روایت زیر است:
خیر الرجال أهل الیمن، والإیمان یمانٍ، وأنا یمانی، وأکثر قبائل دخول الجنه یوم القیامه مذحج.
بهترین مردان، اهل یمن‌اند. ایمان از ناحیۀ یمن است. من یمانی هستم و بیشترین قبیله‌ای که افراد آن وارد بهشت می‌شوند، مذحج [نام یک قبیله عربی] است.
قسمت مورد استدلال آن‌ها به این روایت، عبارت «أنا یمانی» است؛
یعنی پیامبر ص فرمود:من یمانی هستم؛
پس محمد و آل‌محمد در حالی که به مکه منسوب‌اند، یمانی بوده و مهدیین که از نسل اهل‌بیت‌اند، همگی یمانی هستند.
پاسخ به ادعای
اولاً این روایت، در کافی شریف نیز آمده است و در آن عبارت، جملۀ «أنا یمانی» وجود ندارد.
در نتیجه، ثبوت این جمله، محلّ شک است. اضافه بر اینکه شیخ کلینی در نقل روایات و نظر به‌صحت آن‌ها، عنایت خاصی داشته و مرحوم نجّاشی نیز به این امر اشاره کرده است.
ثانیاً کتاب اصول اربعمائه، در زمان شیخ کلینی در دسترس بود و اگر عبارت مورد استدلال احمد‌بصری، در نسخۀ اصل وجود داشت، صاحب کافی حتماً آن را نقل می‌کرد.
ثالثاً کتابی که این روایت از آن نقل شده، دارای نسخه‌های مختلف است و در بعضی از نسخه‌ها، جملۀ «أنا یمانی» آمده و در بعضی دیگر، جملۀ «و إنّما یما نی» ثبت شده است.
کلام دیراوی در انتساب یمانی
یکی از پیروان احمد‌بصری به نام «عبدالرزاق دیراوی» توجیه دیگری ذکر می‌کند:
بر فرض قبول کنیم که نسبت یمنی، به یمن برمی‌گردد، معنای این قول چنین نیست که ایشان ضرورتاً باید در یمن مقیم باشد؛ زیرا خیلی از افراد معروف هستند که به منطقه‌ای خاص منسوب‌اند، ولی در محلی دیگر زندگی می‌کنند؛ مانند: صُهَیب رومی، بلال حبشی و سید خوئی که به‌شهر خوء منسوب است؛ ولی در عراق اقامت داشت و در همان جا وفات یافت.
جامع الأدلة ص97
پاسخ
محل نزاع، در این است که آیا یمانی، اهل یمن است یا غیر آن؟ همچنین آیا خروج او از یمن اتفاق می‌افتد یا مکانی دیگر؟ لذا مکان سکونت او، خارج از بحث است.
پس مقایسه میان صهیب رومی و بلال حبشی و سید خوئی، با احمد‌بصری قیاس مع‌الفارق است؛ زیرا انتساب آن‌ها به روم و حبشه و خوء معروف است؛ امّا انتساب احمد‌بصری به‌یمن، غیرمعروف و غیرمقبول است؛ زیرا او، نه در یمن متولد شده و نه آبا‌و‌اجدادش در یمن بودند.